نوشته: دكتر سعيد داودي
در این نوشتار سعی میشود بهصورتی اجمالی و کلان، مشکلات و چالشهای اصلی نظام مدیریت سلامت ایران را مطرح نموده و تا حدودی که در این مختصر میگنجد به موضوعات اصلی اشاره نماییم. در انتها نیز اشاراتی به راههای برونرفت از وضع موجود خواهیم داشت.
قبل از هر چیز لازم است سه واژه و مفهوم کلیدی را از یکدیگر باز شناخته و تعریف نماییم.
سلامت. سلامت که ترجمهای از کلمه Health میباشد، مقوله و مفهومی عام و کلان است که به معنای خوببودن و سالمبودن در ابعاد و وجوه مختلف فیزیکی، روانی و اجتماعی و معنوی فرد و اجتماع است. همانطور که به نظر میرسد دستیابی به این مقوله و مقام علاوه بر عوامل بیولوژیک، به عوامل و شاخصهای مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی در یک جامعه نیز بازمیگردد که پرداختن به آن منظور نظر این سطور نیست. بدیهی است که در دستیابی به یک سطح مناسب و قابلقبول از سلامت، عوامل و فاکتورهای متعددی دخالت دارند و نظامهای سلامت فقط بخش کوچکی از این عوامل و علل را تشکیل میدهند.
نظام سلامت و اجزای آن. این واژه به کلیه نهادها، سازمانها و افراد و گروههایی اطلاق میشود که اهداف اصلی آنها بهطور مشخص، حفظ و ارتقای سطح سلامت افراد و جامعه در نظر گرفته شده است. این نهادها و سازمانها بهطور عمده شامل تامینکنندگان منابع مالی، انسانی، تجهیزاتی و نیز سیستمهای ارائهکننده خدمات سلامت از قبیل مراکز بهداشتی، درمانی، بیمارستانها، موسسات بیمههای درمانی و خریداران خدمات پزشکی و سلامت و نیز مراکز آموزش پزشکی، مجامع علمیوپژوهشی حوزه سلامت و... هستند. در ایران عمده نهادها و سازمانهای ذیربط در نظام سلامت در دو وزارتخانه بهداشت و درمان و نیز وزارت رفاه متشکل شدهاند. در سطور بعدی این نوشته، توجه ما بیشتر روی چالشها و مشکلات مدیریت این نظام است.
نظام مراقبت سلامت. این واژه که یکی از مهمترین زیرمجموعههای نظام سلامت است بهطور عمده از سیستمهای ارائهکننده خدمات سلامت اعم از دولتی و غیردولتی تشکیل میشود.