By Eric Bonabeau
نوشته: اریک بونابیو
ترجمه: دکتر محمد ابراهیم محجوب
از دیرباز، رفتار گروهی انسانها در مجامع، در بازار و در سازمانها پر رمز و راز بوده است. مثلاً چرا پاداش دادن به كاركنان یك سازمان گاه موجب كاهش بهرهوری می‌شود؟ چرا برخی كالاها كه معلوم نیست از كجا سر در آوردهاند، فروش لگامگسیختهای دارند، حال آن كه كالاهای دیگر علیرغم بازاریابی چند میلیون دلاری می‌پلاسند؟ چگونه است كه یك اشتباه ساده اداری می‌تواند بهمنوار چنان زیان فاجعهآمیزی به بار آورد كه به ورشكستگی یك موسسه اعتباری بیانجامد؟
اریك بونابیو معتقد است شیوههای سنتی تحلیل آماری در تبیین این «پدیدههای برآیند» موفق نیستند، زیرا در این شیوهها تحلیلگر با رویكردی از بالا به پایین، سعی دارد قالبها و فرمولهای عمومی را به یك مورد خاص بخوراند. استدلال بونابیو این است كه رفتار پدیدههای برایند از پایین به بالا شكل می‌گیرند و از همان ابتدا با تعاملهای موضعی و محلی افرادی همراه است كه در واكنش به رفتار سایر همبازیان تغییر رفتار می‌دهند. از مجموعه این تعاملها چنان رفتار گروهی پدید می‌آید كه تحلیل از بالا به پایین در توجیه آن عاجز است.
اما اكنون به لطف «مدلسازی عاملمدار» برخی شركتها راهكارهایی برای تحلیل (و حتی پیشبینی) پدیدههای برآیند یافتهاند. بهعنوان مثال، شركت میسیز با استفاده از این فن‌آوری به شیوههای بهتری برای طراحی فروشگاههای زنجیرهای خود دست یافته است. هیولت‌پاكارد با شبیهسازی عاملمدار توانسته پیشبینی كند كه تغییر در استراتژی استخدام چه اثری بر فرهنگ سازمانی آن شركت می‌گذارد. بانك سوسیته جنرال فرانسه از این فن‌آوری برای تعیین ریسك اجرایی گروه مدیریت دارایی خود استفاده كرده است.
در این مقاله، جزییات پدیدههای برآیند و دلیل افزونی آنها در سالهای اخیر شرح داده شده است. بونابیو به دنبال ارائه نمونههای واقعی از شركتهایی است كه با استفاده از شبیهسازی عاملمدار، كسبوكار خود را بهبود بخشیدهاند، آینده این فن‌آوری را نیز بررسی كرده و به زمینههای متعددی اشاره می‌كند كه به واسطه این فن‌آوری متحول خواهند شد.