By Michael E. Porter
نوشته: مایکل پورتر
ترجمه: پرستو معین الدینی
سال 1979، هارواردبیزنس‌ریویو مقاله‌ای با عنوان «چگونه نیروهای رقابتی استراتژی را شكل می‌دهند»، از یك اقتصاددان و دانشیار جوان به نام مایكل پورتر به‌چاپ رساند. در سال‌های بعد، توصیفات مایكل پورتر از پنج نیروی تعیین‌كننده سودآوری درازمدت یك صنعت، نسلی از تحقیقات دانشگاهی و اقدامات مدیریتی را پدید آورد. در این مقاله، پورتر به تاكید و گستردن كار كلاسیك خود در زمینه تدوین استراتژی می‌پردازد و در این راه، بخش‌های جدید زیادی را برای استفاده عملی از مدل خود اضافه می‌كند.
این پنج نیرو، از طریق تعیین نحوه خلق ارزش اقتصادی بر ساختار سود هر صنعتی حاكم هستند. البته این ارزش می‌تواند از طریق رقابت میان رقبای موجود تحلیل رود، اما قدرت چانه‌زنی تامین‌كنندگان و مشتریان هم می‌تواند آن را تضعیف كند و تهدید تازه‌واردان و محصولات جایگزین هم آن را محدود می‌سازد. می‌توان به استراتژی به‌عنوان سنگری در برابر نیروهای رقابتی یا ابزاری برای یافتن جایگاهی در صنعتی با رقبای ضعیف نگریست. تغییر در قدرت این نیروها نشانگر تغییر در عرصه رقابت اثرگذار در تدوین استراتژی است.
در كشف و مكاشفه اثرات چهارچوب پنج نیرو، پورتر توضیح می‌دهد كه چرا یك صنعت با رشد زیاد نمی‌تواند همیشه سودآورترین باشد، چگونه حذف رقبای فعلی از طریق تملك و ادغام می‌تواند پتانسیل سودآوری یك صنعت را كاهش دهد، چگونه سیاست دولت نقش مهمی در تغییر قدرت نسبی این نیروها دارد و چگونه از این نیروها می‌توان برای درك مكمل‌ها بهره گرفت. سپس وی نشان می‌دهد چگونه یك شركت می‌تواند نیروهای كلیدی صنعت خود را برای ایجاد ساختاری مطلوب برای خود یا گستردن سود كلی صنعت تحت‌تاثیر قرار دهد. مدل پنج نیرو، چرایی وضعیت كنونی سودآوری یك صنعت را نشان می‌دهد. فقط با شناخت این نیروهاست كه شركت‌ها می‌توانند شرایط صنعت خود را در استراتژی لحاظ كنند.