نوشته: موسی سوری
سرزمین كهنسال ایران از دوران باستان زیستگاه اقوام و عشایر گوناگون بوده و هست. پایداری، سازگاری و ماندگاری هشت‌هزار ساله جامعه عشایری ریشه در الگوهای مدیریت و رهبری فردی، خانوادگی، ایلی و طایفه‌ای آن دارد. الگوها و شیوه‌های مدیریت و رهبری عشایری، هم در حوزه داخلی (درون‌ایلی) و هم در حوزه خارجی (محیط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حتی طبیعی و اقلیمی پیرامون ایل) دارای پایداری، سازگاری و ماندگاری عملیاتی و استراتژیک بوده است. بنابراین، شناخت علمی و نظام‌مند الگوهای مدیریت و رهبری بومی عشایر، مطالعه الگوهای مدیریت پایدار و رهبری ماندگار و استراتژیک است که طی هزار سال در میدان عمل، اثربخشی، کارایی، پایداری، سازگاری، ماندگاری و کامیابی خود را ثابت كرده است. بدون تردید، شناخت چنین گنجینه ارزشمند و ثروت عظیم، ضرورت و نیازی ملی است.
اگر بپذیریم مدیریت، شامل حوزه‌های مدیریت بر خویشتن، مدیریت بر خانواده، مدیریت روابط با دیگران و به‌طور کلی مدیریت کار، زندگی و محیط را دربر می‌گیرد و اگر قبول كنیم مشروعیت، وجاهت و موفقیت مدیریت از عملکرد آن ناشی می‌شود و اگر بپذیریم شیوه‌های کار و زندگی عشایر ایران با وجود همه تهدیدها و تاثیرات عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و طبیعی طی چند هزار سال دارای پایداری و ماندگاری بوده است، آن‌گاه باور می‌كنیم الگوهای مدیریت، رهبری و نیز شیوه‌های کار و زندگی عشایر ایران الگوهای بسیار موفق، سازگار و سرامدی هستند و با بازآفرینی می‌توانند در سایر حوزه‌ها و زمینه‌ها مورد استفاده قرار گیرند.
نگارنده با این امید که این مقاله فتح بابی باشد برای مطالعات بیش‌تر جنبه‌های مدیریت و رهبری در جامعه عشایر، یافته‌ها و نتیجه مطالعات خود را در این حوزه تقدیم کسانی می‌كند که سوز و سودای سرآمدی و تعالی کشور را در سر دارند. هدف این مطالعه، دعوت به روش‌ها و ابزارهای کهنه و قدیمی، گذشته‌پرستی و گذشته‌گرایی متعصبانه نیست، بلکه هدف، شناخت و استخراج مبانی مدیریت بومی از منابع ارزشمند و عظیم ملی در حوزه‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است. هدف، ایجاد الگوهای سازگار و کارساز مدیریت بومی است تا با شناخت و آگاهی از ژن‌های فرهنگی اجتماعی گذشتگان خود که از پایداری و ماندگاری و سرآمدی بالایی برخوردار بوده‌اند بتوانیم الگوهای مدیریتی اثربخش و مورد نیاز خود را طراحی كرده و مورد استفاده قرار دهیم. هدف، استخراج پیام‌های مدیریتی است برای مدیران و سازمان‌هایمان تا در پرتو آن ساختنی ماندنی کنیم.
مبانی مدیریت عشایر، یکی از رموز بقای آنان با وجود ناملایمات و گزندهای هولناك طبیعی، اجتماعی، سیاسی و تکنولوژیک در طول زندگی چند هزار ساله (به‌ویژه در یك‌صد سال اخیر) آنان است. عامل این بقا را می‌توان در هشت ویژگی خلاصه کرد....