By Lan Bremmer/ Fareed Zakaria
نوشته: يان برمر و فريد زكريا
ترجمه: جواد حسن قمي
هیچ مکانی برای سرمایهگذاری مانند چین نمیتواند اهمیت مدیریت ریسک سیاسی را توضیح دهد. در طول 25 سال گذشته، اصلاحات اقتصادی حزب کمونیست چین سبب بازشدن دروازههای این کشور به روی جریان وسیع سرمایههای خارجی شده و این امر منجر به رهایی هزاران نفر از فقر و تهیدستی و سوقدادن شرکتهای چینی به سمت جهانیشدن گردیده است. اما اقتصاد این کشور و شرکتهای خارجی که وابسته به این اقتصاد هستند، نسبت به شوکهای خارجی همچون بالارفتن قیمت کالا و مواد (بهویژه انرژی و سوخت)، ناآرامیهای سیاسی منطقهای، بروز بیماریهای مسری و نیز تفکر حمایت از محصولات تولید داخل در دنیای غرب، بسیار آسیبپذیر است. ناآرامیها و آشفتگیهای سیاسی باعث بروز خطرات دیگری نیز میشوند: رشد سریع، بیکاری دهها میلیون نفر در اثر تعدیل نیروی کار شرکتهای دولتی، گسترش نارضایتی عمومی، افزایش فاصله طبقاتی، بروز حوادث صنعتی همانند آلودگیهای زیستمحیطی بهوسیله سموم، همگی موجب ناآرامی و ناامنی و ناپایداری اجتماعی و سبب کاهش تسلط دولت بر جامعه، بهمخاطرهافتادن سرمایهها و داراییهای کشور و نیز تخریب اطمینان سرمایهگذاران میشوند.
در کنار این شوكها، شرکتهای خارجی در چین در یک فضای سرمایهگذاری نامشخص و تحتتاثیر مسائل سیاسی مشغول بهکار هستند. شرکتهای چینی در مقایسه با شرکتهای خارجی که در چین مشغول بهکارند، بهتر شرکت خود را در این مسیر پرپیچوخم کسبوکار هدایت میكنند. در چین، حمایتهای قانونی و نیز قوانین مربوط به کپیرایت بهطور ضعیف اجرا میشوند. سیستم مالی غیرشفاف و در حمایت از شركتهای دولتی است. با وجود رشد بخش خصوصی، هنوز هم چهل درصد از فعالیت اقتصادی چین در دست شرکتهای دولتی است و همواره خطر سیاستهای حمایتی دولت از تولید داخلی که میتواند به شرکتهای چینی در مقابل شرکتهای خارجی توجه ویژه كند، وجود دارد. بهعلاوه شرکتهای خارجی در چین با مشکل خدشهدارشدن اعتبار و شهرت خود در کشورهایشان نیز مواجه هستند. برای مثال، شرکتهای گوگل، مایکروسافت و یاهو که به دلیل اجازه (و در برخی موارد کمک ) به دولت چین برای دستکاری در نحوه استفاده کاربران از اینترنت بهشدت در آمریکا مورد انتقاد قرار گرفتند.
بسیاری از شرکتها به دلیل عدممدیریت ریسکهای سیاسی مرتکب اشتباههای بزرگی شدهاند که قابلپیشگیری بودند.
چگونه مانع شویم؟
چگونه شرکتها و سرمایهگذاران خارجی در چین میتوانند جلوی چنین ریسکهایی را بگیرند؟ در وهله نخست، سه کار را نباید انجام دهند: نباید اجازه دهند فقط بزرگی بازار چین آنها را اغوا کرده و سبب شود مشکلات و بحرانهای پیش رو را نادیده گیرند. نباید به دلیل وجود مشکلات و خطرات موجود و دشواری ارزیابی و تشخیص آنها کلاً سرمایهگذاری در چین را فراموش كنند. ارزیابی و تشخیص مشکلات را نباید بر پایه شواهد و نظرات کارکنانی انجام دهند که تجارب محدودی در آن کشور دارند...